Kuchnia jest jednym z najczęściej używanych pomie­szczeń w mieszkaniu. Jest usytuowana w bezpośred­nim sąsiedztwie głównego wejścia do domu i ma sa­modzielne wejście z przedpokoju lub z hallu. Jej roz­miary uzależnione są od wielkości mieszkania, tzn. im większe mieszkanie i większa liczba członków rodziny, tym kuchnia jest przestronniejsza. Zasada ta obowią­zuje np. przy projektowaniu pomieszczeń wejściowych (wiatrołap, przedpokój). Wielkość kuchni jest także uzależniona od ogólnych założeń. Jeśli nie jada się w niej posiłków - może być mniejsza. Jeżeli jednak stołu­je się w niej cała rodzina i wykonuje się tam wiele in­nych czynności, wtedy wszystko to trzeba uwzględnić w projektowaniu. Z praktyki wiemy, że bywają kuchnie o powierzchni 6 m2, jak i 14-16 m2. Obecnie nie są brane pod uwagę tzw. kuchnie mie­szkalne o powierzchni około 20 m2, w których kiedyś nie tylko przygotowywało się posiłki i jadło, ale także spało i spędzało większość czasu. Dziś nie dopu­szczają do tego normy higieniczne. Z kuchnią powinna sąsiadować spiżarnia. W domkach wiejskich powinno się zaprojektować wyjście z kuchni przez spiżarnię, przedsionek lub tzw. brudną kuchnię -bezpośrednio na dwór. Dzięki takiemu rozwiązaniu, wychodząc na podwórko, nie będzie trzeba przecho­dzić przez hall i przedpokój, będą one mogły pełnić wyłącznie funkcje mieszkalne. Jeżeli pominie się tę zasadę, to może dojść do tego, że jedyne główne wejście do domku zostanie usytuowane nieprawidło­wo, w elewacji równoległej do ulicy, ale z tyłu domku. Wnęka kuchenna (o głębokości do 130 cm), z boku dziennego pokoju, może być zaprojektowana w miesz­kaniach mniejszych. Kiedy nie jest używana, oddziela się ją od pokoju np. kotarą. Szerokość wnęki uzależ­niona jest od traktu konstrukcyjnego, np. 330, 360, 390 cm. Czasem bywają węższe: 150, 180 czy 210 cm. Maksymalna powierzchnia projektowanej wnęki czy kącika kuchennego wynosi 6 m2. We wnęce musi być koniecznie zainstalowany wentylator nad kuchen­ką (pochłaniacz pary). We wnęce nie można używać kuchenki na paliwa stałe (np. węgiel). Kuchnia musi być wyposażona w przewód wentylacji grawitacyjnej. Oświetlenie naturalne dociera z pokoju, z którym wnę­ka tworzy całość. Efektownie wygląda w takim wnętrzu długie, niskie okno pod lub nad zawieszonymi szafka­mi kuchennymi. Jeżeli kotara oddziela wnękę od poko­ju, należy zatroszczyć się o odpowiedni karnisz (drewniany). Efektownie wygląda również karnisz zasłonięty deską. Boczna i tylna ściana wnęki może być wykończona inaczej niż ściany pokoju. Podłoga powinna być jednolita w całym pomieszczeniu, łącznie z wnęką (podobnie sufit, nawet jeżeli przedzielony jest karniszem). Kuchnia, w której przygotowuje się potrawy, ma mini­malną powierzchnię 6-9 m2. Obecnie posiłki jada się w hallu, jadalni, pokoju dziennym lub w tzw. kąciku--jadalni. Kuchnia może stanowić część hallu lub poko­ju dziennego i służy wtedy tylko do przygotowywania posiłków, przechowywania naczyń kuchennych, pół­produktów i wykonywania drobnych prac domowych. Należy zmienić pogląd, jakoby powierzchnia kuchni 6-7 m2 była wystarczająca w mieszkaniu średniej wiel­kości. Jeżeli myślimy o kuchni perspektywicznie - a domek jednorodzinny buduje się na 80,100 lat i więcej - jej powierzchnia musi umożliwić wprowadzenie dal­szej mechanizacji prac domowych. Oprócz mebli kuchennych składających się z wiszą­cych i stojących szafek, trzeba liczyć się z ustawie­niem w niej kuchenki (z okapem), lodówki, zmywarki naczyń, robota automatycznego, kruszarki odpadków, pralki automatycznej, suszarki do bielizny, magla, maszyny do szycia itd. Skupienie wszystkich czynnoś­ci w jednej pracowni - kuchni - może zracjonalizować prace domowe. Tylko wtedy można jednocześnie goto­wać i prać lub piec i prasować (maglować) bieliznę. Jeżeli przyjmiemy przybliżone wymiary 60 cm (szero­kość i głębokość) wszystkich wymienionych urządzeń i szafek, to trzeba przyznać, że na powierzchni 6 m2 trudno to wszystko pomieścić. W krajach skandy­nawskich stosuje się w przypadku małych kuchni następujące rozwiązanie, umożliwiające wykonanie prac gospodarczych: dołącza się do kuchni tzw. po­wierzchnię do prac domowych (4-6 m2). W najmniejszej nawet kuchni musi być możliwość po­dawania śniadań dla minimum 3 osób (np. sposobem barowym, który umożliwia siedzenie szeregiem przy ścianie lub na zewnątrz kuchni), na blat szafki o wyso­kości 125 cm. Do tego typu rozwiązania pasują wyso­kie taborety bez oparcia. Szafki w kuchni można usta­wić w kształcie liter: „I", ,,L" i „U". Kuchnia, w której również jada się obiady, powinna mieć około 12 m2. Stołowanie w kuchni nie oznacza jednak, że nie trzeba już myśleć o dodatkowym miej­scu do siedzenia przy uroczystych okazjach (w hallu, jadalni lub pokoju dziennym). Jest to istotne zwłaszcza wtedy, gdy jada się w kuchni zabudowanej szafkami w kształcie litery ,,L". Dlatego bardzo praktyczne są tzw. szwedzkie kuchnie w kształcie bardzo wydłużonego prostokąta, które dzielone są po przekątnej na część przygotowawczą i jadalnię. Obie części są bezpośred­nio połączone akustycznie i optycznie. Jest to bardzo dobre rozwiązanie, które nie zmusza już do szukania nowych sposobów uroczystego spożywania posiłków. Część kuchni, w której przygotowuje się potrawy, może być również lekko podwyższona (tzw. galeria). Wygląda to bardzo efektownie, lecz podwyższyć ją można co najwyżej o 120 cm. Wszystkie przedstawione rodzaje kuchni mają swoje plusy i minusy. Rozwiązanie kuchni zależy od tego, jak wyobraża ją sobie jej użytkownik, ponieważ tylko on może wybrać projekt, który będzie odpowiadał jemu i jego rodzinie dziś i w przyszłości. Wszelkie urządzenia kuchenne muszą być ustawione w płynnej linii, tzn. w ciągu technologicznym, z tym że kuchenka musi być ustawiona w pobliżu pionu komi­nowego. Polecana jest kolejność urządzenia ciągu: spiżarnia - lodówka - szafka z produktami i naczynia­mi - miejsce do pracy - umywalka z ciepłą i zimną wodą - pomocnicze miejsce do pracy - stół. Dwu­stronne ustawienie szafek w kształcie litery „L" daje możliwość racjonalniejszej pracy niż przy ustawieniu II. 130. Bardzo ważne jest naturalne oświetlenie kuchni i miejsca do pracy u góry - właściwe oświetlenie kuchni oknem z lewej strony i dodatkowe niskie, szerokie okno nad szafkami; u dołu - oświetlenie kuchni na pod­daszu - okno w połaci dachowej z lewej strony ciągu technologicznego w jednym szeregu (czasem za długim w mieszkaniach większych). Nazbyt duża kuchnia i nieodpowiednio rozmieszczone szafki i urzą­dzenia pochłaniają zbytecznie wiele czasu. Kuchnię należy umieszczać w domku od strony chłodniejszej, najlepiej wschodniej. Może mieć ona kształt prostokąta lub może być załamana (węższa część - przygotowanie posiłków, szersza - jadalnia). Kuchnia nie powinna być węższa niż 240-250 cm, przy szafkach umieszczonych z obu stron (ich głębokość 60 + 60 cm), lub 180-200 cm, przy szafkach ustawio­nych jednostronnie. Powinna być oświetlona światłem dziennym w taki sposób, aby cień nie padał na miejsce pracy. Płaszczyzna okna powinna stanowić 1/5-1/6 powierzchni pomieszczenia. Sztuczne światło musi być umieszczone pod wiszącymi szafkami, z boku i nad stołem. Oświetlenie kuchni jednym, centralnym źródłem światła jest niewystarczające. Podłoga w kuchni może być z PCW, terakoty lub z de­sek. Powierzchnia ściany obok miejsca do pracy powiększego hallu. Takie rozwiązanie przesuwa stołowa­nie z pokoju dziennego i kuchni do specjalnie w tym celu zaprojektowanego pomieszczenia. Samodzielne jadalnie przyswoiliśmy sobie z tradycji anglosaskich. Najkorzystniejsze i praktyczne jest jednak jadanie posiłków w kąciku stołowym w kuchni tzw. szwedzkiej czy też w pokoju dziennym lub hallu. Odpowiada to dzisiejszym dążeniom, aby poszczególne pomieszcze­nia spełniały jak najwięcej rozmaitych funkcji. Jeżeli jednak zdecydujemy się na samodzielny pokój--jadalnię, musimy umieścić w nim nie tylko stół (jego wielkość zależy od liczby członków rodziny, np. 4-8 krzeseł), ale i szafki do przechowywania serwisów czy sztućców. Wygodnie jest, jeżeli jadalnia ma bezpośre­dnie połączenie z tarasem i drzwiami balkonowymi. Stół w jadalni może być prostokątny (80 x 120 cm), owalny lub okrągły. Stół prostokątny można ustawić krótszą krawędzią przy ścianie lub całkiem na środku pokoju. Stół owalny lub okrągły może stać tylko na środku pokoju, co stanowi pewną niewygodę i zabiera dość dużo miejsca (w związku z tym nadaje się wy­łącznie do osobnej jadalni). Dobrze jest mieć w jadalni stół rozkładany, bez względu na jego kształt. W jadalni można także umieścić stylowe meble, kredens i fotele, lub jeden z tych elementów. Jadalnia powinna mieć właściwe naturalne oświetlenie - najlepiej słońce przedpołudniowe. Lampę należy umieścić dokładnie nad stołem. Wystarczy, jeżeli jadalnia będzie miała 9 m2. Jadalnię od pokoju dziennego można oddzielić szafą tworzącą ściankę (dwustronną), dwustronnym komin­kiem łączonym z półkami, ścianką z płyt drewnianych lub składanymi czy rozsuwanymi drzwiami. Każdy z tych sposobów jest lepszy od ścianki działowej z tra­dycyjnymi drzwiami. Podobnie jak w hallu, można w ja­dalni choć na jednej ścianie wykorzystać okładzinę lub tapety (o tapetach szczegółowo w specjalnym podroz­dziale). Podłogę najlepiej pokryć wykładziną dywa­nową. Pokój dzienny jest głównym pomieszczeniem w miesz­kaniu. Powinien być bezpośrednio połączony z hallem lub przedpokojem, a jeżeli jada się w nim posiłki, to także z kuchnią. Jeżeli w mieszkaniu jest osobna jadalnia, dobrze jest połączyć z nią pokój dzienny. Z pokoju dziennego powinno być także wyjście na taras, a z niego do ogródka. Wielkość takiego pokoju zależy od typu mieszkania, liczby pozostałych pomieszczeń (czy jest hall, jadal­nia) i od tego, jakie funkcje ma spełniać. Powierzchnia waha się od 18 do 40 m2. W mieszkaniach większych powinien mieć minimum 18 m2. Powierzchnię tę można zmniejszyć do 16 m2, ale tylko wtedy, jeżeli nie będzie się jadać posiłków w pokoju dziennym lub w wypadku połączenia go np. z hallem drzwiami przesuwnymi, dwuskrzydłowymi lub po prostu szerszymi. Szerokość pokoju o powierzchni 16 m2 nie powinna być mniejsza niż 300 cm, a przy 18 m2 - 330 cm. Pokój może mieć kształt prostokąta lub być bardziej urozmaicony po­przez przyłączenie do niego kącika jadalni, kuchni, ko­minka, loggii,tarasu itp. Cały pokój może być na jed­nym poziomie, może być zagłębiony przy kominku lub podwyższony np. przy biblioteczce. Bardzo efektownie wygląda w takim pokoju skośny sufit. Można wtedy na najniższej ścianie ustawić regały sięgające do sufitu (180-200 cm). W pokoju dziennym powinny być duże okna - w du­żych pokojach okna umieszcza się na ścianach przy­ległych lub przeciwległych. Od przeciwległej ściany okno nie powinno być oddalone więcej niż 600 cm. Powierzchnia okien w pokoju dziennym powinna sta­nowić (jak w każdym pokoju mieszkalnym) 1/5-1/6 całkowitej powierzchni pokoju. Aby zapewnić właści­we padanie światła, nie można stosować nad oknami wyższych nadproży aniżeli 20-30 cm. Przy dużej roz­piętości podciągu nad oknem szerszym niż 420 cm, należy skonstruować belkę nośną, która będzie sięgać aż po parapet okna wyższego piętra, lub w przypadku domku jednokondygnacyjnego - do wieńca. Masywny, żelbetowy podciąg można zastąpić stalowym dźwiga­rem o przekroju dwuteowym lub ceowym (z izolacją cieplną), dochodzącym do wysokości 26 cm. Oprócz okien standardowych, zaczynających się nisko nad podłogą, łączonych z drzwiami balkonowymi, można jeszcze umieścić tzw. okno kwiatowe. Wysuwa się wtedy zewnętrzną płaszczyznę szkła przed lico ściany, a w obniżonym parapecie umieszcza się koryt­ko, w którym sadzi się kwiaty. Korytko musi być do tego celu specjalnie przygotowane, aby możliwy był przewiew i zatrzymywanie wody (betonowa donica wypełniona formą blaszaną nie przepuszczającą wody, zajmująca całą szerokość okna). Drzwi do kuchni powinny być pełne. Mogą być pomalo­wane, oklejone tapetą lub wyłożone okładziną drew­nianą - zależnie od ściany, na której się znajdują (tzw. drzwi ukryte). Drzwi do przedpokoju lub hallu pozba­wionego naturalnego światła powinny być przeszklone (jedno- lub dwuskrzydłowe). Do przedpokoju z natural­nym oświetleniem pasują bardziej drzwi pełne. Drzwi dwuskrzydłowe można wstawić jedynie między pomieszczeniami, które czasowo chcemy połączyć z okazji np. spotkań towarzyskich (między hallem a po­kojem dziennym, pracownią a pokojem dziennym czy pokojem a jadalnią). W takich przypadkach sprawdza­ją się drzwi przesuwne - wsuwane. Dwuskrzydłowe lub przesuwne drzwi mają tę przewagę nad innymi, że zabierają bardzo mało miejsca. Aby wsuwane drzwi dobrze spełniały swoją funkcję, ścianę, w którą się wsuwają, należy wykonać z drewna. Często stosuje się taki układ, że z pokoju dziennego można przejść bezpośrednio do pracowni. Nie można powiedzieć, aby to było dobre rozwiązanie. Obniża ono standard mieszkania, a różne czynności wykonywane przez członków rodziny w pokoju naruszają spokój pracowni, która od pokoju jest oddzielona jedynie drzwiami - w większości przeszklonymi. Pokój dzienny powinien być umieszczony w południo­wej części budynku i zapewniać połączenie wnętrza z otoczeniem. Efektowne jest połączenie pokoju dzien­nego z tzw. ogrodem zimowym, w którym są stale zie­lone rośliny. Pokój dzienny, ze względu na funkcje, jakie pełni, powinien być wykończony i wyposażony na najwyższym poziomie. Działają tu te same prawa, które dotyczą hallu i jadalni. Na podłodze dobrze prezentuje się wykładzina dywanowa, ceramiczna (np. cegły ukła­dane poziomo lub inne stosowne materiały), deski lub parkiet. Ten ostatni nie jest jednak zbyt praktyczny, bo trzeba dużego nakładu pracy, aby utrzymać go w dob­rym stanie. Parkiety nie są również godne polecenia ze względu na możliwość umieszczenia w pokoju kominka czy sta­łego wyjścia na taras. O wiele lepiej, praktyczniej i taniej jest użyć wykładziny ceramicznej i tylko część podłogi przykryć dywanami (może być również skóra, kilim itp.). Kolorystyka całego pomieszczenia jest uwarunkowa­na wzajemnym zestawieniem odcieni ścian, podłogi, sufitu, zasłon i mebli łącznie z tapicerką. W pokoju dziennym nie powinno zabraknąć zasłon w oknach. Dywany, skóra czy kilim wyglądają ładnie również na ścianach. Całe wyposażenie wnętrza - detale - musi współgrać z meblami. W pokoju dziennym można usta­wić gotowe zestawy meblowe złożone z: regału, stołu, krzeseł, kanapy, foteli lub wybierać poszczególne ele­menty: kanapę (lub ławę i fotele), do której można do­brać ściankę składającą się z różnych szafek i półek, stół i krzesła (jeżeli w pokoju będzie się jadać posiłki). Trzy podstawowe funkcjonalne części pokoju dzienne­go można łączyć dowolnie ze sobą (dopełnić ewen­tualnie miejscem do pracy) i odróżnić stosując zróżni­cowane materiały. W pokoju dziennym można zabudo­wać szafkami całą ścianę. Kącik wypoczynkowy z ka­napą i fotelami powinien być połączony z kominkiem i musi umożliwiać wygodne oglądanie telewizji. Czy jest to komplet mebli, czy meble wybierane pojedynczo -określają one charakter pokoju. Różne drobiazgi czy­nią pokój przytulniejszym i gwarantują miłe chwile odpoczynku w zaciszu domowym. Elementy ogrzewcze, jeżeli nie znajdują się w zagłę­bieniu podłogi, przykryte siatką pod obniżonym para­petem, powinny być zakryte drewnianymi deseczkami lub metalowymi panelami (odpowiednio przygotowa­nymi do tego celu). Z tego względu dobrze jest zasto­sować firanki aż do podłogi. Oświetlenie pokoju dziennego zależy od jego kształtu, wielkości i wysokości. Należy stwierdzić, że 3-6 źródeł światła w pokoju to nie jest dużo. Każdy kącik pokoju pełniący odrębną funkcję powinien mieć własne oświetlenie (różna intensywność, kolor, kierunek). Tradycyjny żyrandol na środku pokoju należy już do rzadkości. Gniazda wtykowe należy umieszczać przy­najmniej po jednym na każdej ścianie (we wszystkich pokojach), 20 cm nad podłogą. Kontakty powinny znajdować się przy każdych drzwiach prowadzących do pokoju dziennego (również od tarasu), aby można było wchodząc zapalić choć jedno światło. Pozostałe mogą być zapalane miejscowo. Meble do siedzenia, które zabierają najwięcej miejsca, należy umieścić w taki sposób, aby nie naruszać linii przebiegających od jednych drzwi do drugich (wyjście na taras), zadbać o właściwe dojście do kominka, sprzętu muzycznego (szczególnie stereo wymaga odpowiedniego rozmieszczenia) czy ewentualnego wi­doku na okolicę. W dużych pokojach, zwłaszcza z podwyższoną jedną częścią (np. galerią), dobrze jest mieć w niższej części przestawny grzejnik. Oryginalnym uzupełnieniem pokoju dziennego jest np. akwarium - cząstka żywej przyrody. Ale nie tradycyjne: szklane naczynie na stoliku czy szafce. Akwarium o długości od 150 do 200 cm można np. wmontować w ściankę dzielącą pokój dzienny i hall, pokój i jadalnię itp. Szczególnie pięknie wygląda wieczorem, gdy jest oświetlone. Domek jednorodzinny umożliwia realizację wielu pomysłów, które w domach wielorodzinnych mogą być tylko marzeniem.