Najistotniejszy podział kruszyw wynika z ich pochodzenia. Pod tym względem kru­szywa dzielą się na mineralne i sztuczne. Kruszywo mineralne jest to materiał ziarnisty pochodzenia mineralnego, uzyskany przez mechaniczną przeróbkę skał litych (kruszywa łamane) lub luźnych (piaski, pospółki, żwiry). Dalszy podział kruszyw mineralnych zgodnie z PN-78/B-01100 podano w tabl. 4-1. Zgodnie z tą normą piaskiem nazywa się ziarna o wymiarze nie przekraczającym 2 mm, a kruszywem drobnym — ziarna o wy­miarze do 4 mm. Jest to zmiana w stosunku do wcześniej opracowanych norm przedmio­towych na kruszywo cytowanych w niniejszym punkcie oraz w stosunku do PN-75/ /B-06250, na podstawie której opracowano p. 6. W skład kruszyw mineralnych wchodzą również lekkie kruszywa pochodzenia natu­ralnego, tj. kruszywa o gęstości pozornej nie przekraczającej 1800 kg/m3, otrzymywane w wyniku rozdrobnienia porowatych skał naturalnych. Spośród najpowszechniej spotykanych naturalnych kruszyw lekkich należy wymienić: pumeksoporyt — otrzymywany ze skał pumeksowych o strukturze gąbczastej, pochodzenia wulkanicznego; tufoporyt — otrzymywany z porowatych tufów powstałych w wyniku zlepienia się szkliw i popiołów wulkanicznych; węglanoporyt — otrzymywany z tufów wapiennych, martwicy, lekkich wapieni organogenicznych i innych, zbudowany głównie z węglanu wapniowego lub wapniowo--magnezowego; krzemoporyt — otrzymywany z ziemi okrzemkowej, diatomitu, spongiolitu i in­nych skał zbudowanych głównie z krzemionki. Kruszywa sztuczne są materiałem ziarnistym uzyskanym z surowców mineralnych, których struktura uległa przemianie w wyniku obróbki termicznej, lub z surowców po­chodzenia organicznego. W zależności od rodzaju surowca użytego do produkcji i metody uzyskiwania, kru­szywa sztuczne dzielą się, zgodnie z PN-78/B-01101 na grupy i asortymenty wg tabl. 4-2. Podział w zależności od uziarnienia podano w tabl. 4-3. W zależności od gęstości nasypowej kruszywa sztuczne dzielą się na dwa typy: lekkie i ciężkie. Kruszywa lekkie charakteryzowane są klasami gęstości określonymi gęstością nasypową w stanie luźno usypanym. Podstawowe klasy gęstości podano w tabl. 4-4. W normach przedmiotowych ustanowionych przed 1976 rokiem dla charakterystyki kruszyw lekkich stosowano pojęcie klas odpowiadających masie nasypowej kruszywa w stanie zgęszczonym. W zależności od cech jakościowych poszczególne rodzaje kruszyw mogą dzielić się na odmiany, gatunki, itp., co zostało ujęte w normach przedmiotowych.